VVM logo nieuw 150x150

netwerk van milieuprofessionals

 
Bezoek ons op: 

VVM logo nieuw 150x150

netwerk van milieuprofessionals

Bezoek ons op: 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wetenschap versus emotie

Nationale Milieudag 2018web-nmd2018

dsc-0001

Afgelopen 29 juni vond de Nationale Milieudag 2018 plaats. De spanning tussen wetenschap en emotie vormde de kern van het programma. Actueel, want steeds vaker voeren emoties en wensdenken de boventoon in het debat over actuele milieuthema's. Inhoudelijke kennis wordt ontkend, gebagatelliseerd of verdacht gemaakt. In het plenaire programma namen een zevental sprekers u mee op reis langs de verschillende kanten van wetenschap en emotie. In de middag kon u zich tijdens de workshops verdiepen in de toepassing in de praktijk. Een terugblik in woord en beeld.

 Download presentaties |  Bekijk foto's

  vrijdag 29 juni 2018
  09:00 - 17:30
  RIVM, Bilthoven

  Impressies

VVM vroeg een aantal bezoekers hun eigen impressie van de Nationale Milieudag 2018 te delen.

Naakte feiten schieten tekort

Impressie (op persoonlijke titel) van Ymkje de Boer, YM de Boer Advies

De Nationale Milieudag 2018 had een urgent thema gekozen en dit zowel breed als diep uitgewerkt. In feite stond er niets meer of minder op het spel dat de waarheid. Alleen: welke en wiens waarheid?

Loek Stokx van het RIVM begon met de waarschuwing dat we als milieuprofessionals niet alleen rekening moeten houden met wetenschappelijke feiten, maar ook met meningen en emoties. Dat zijn net zo goed feiten en daar hebben we mee te dealen.

Hedwig te Molder sloot daar perfect op aan. Wat mij vooral bij bleef: 'Benadruk als professional nooit 'de naakte feiten', want daarmee maak je ze bij voorbaat omstreden. Je negeert dan de waarden en emoties die mensen hebben en juist die moeten op tafel komen. Die staan niet tegenover de feiten. Het is ook niet zo dat jij als wetenschapper in je eentje over de feiten gaat en dat de rest van de wereld vooral met emoties bezig is! Emoties laten zien welke waarden er meespelen.’

Nog fundamenteler aan het denken werd ik - filosoof van huis uit - gezet door Sarah Durston. Zij observeerde dat we aan de vooravond staan van een paradigmawisseling: weg van het materialistisch reductionisme. 'We kunnen het bewustzijn van de mens niet goed verklaren met onze huidige wetenschappelijke modellen. En in de natuurkunde hebben we gezien dat afhankelijk van hoe je wetenschappelijk waarneemt, je licht als deeltjes of juist als golven ziet. Het is tijd om verder te kijken dan onze huidige manier van wetenschappelijk denken.'

Klaas van Egmond, die we toch ook niet bepaald van zweverigheid kunnen betichten, ontroerde me door zijn vuur. Hij maakte het heel persoonlijk, geïnspireerd op 'het juiste midden' in deugdenleer van Aristoteles: 'Zoek de open plek op in het bos, ga weg van de periferie van de cirkel. Anders gezegd: balanceer tussen al te wetenschappelijk en al te spiritueel en tussen al te individueel en al te collectief.'

"Iets veel engers stond op het programma: EMOTIES"

Impressie (op persoonlijke titel) van Léon Jansen, Schuttelaar & Partners

Op een warme zomerdag trokken milieudeskundigen samen naar het RIVM in Bilthoven. Deze keer ging het niet over harde cijfers zoals meetbare eenheden van verontreiniging, lawaai of licht. Nee iets veel engers stond op het programma: EMOTIES. Technocraten en wetenschappers gruwelen ervan. Want hoe goed je je argumenten ook onderbouwt waarom een bepaald beleid goed is voor de omgeving, de natuur en de burgers, opeens staan er mensen op, die daar een heel ander gevoel bij hebben. Bah, ieh, wat kan de rationele wetenschapper daar in hemelsnaam mee??? Nou, daarover ging dus deze dag.

De aanwezigen kregen te horen dat emoties eigenlijk ook feiten zijn. Emoties zijn reacties waarmee gedeald moet worden. Emoties worden vaak opgeroepen door onbegrip over de inhoud of een doorlopen proces. Wetenschappers en technocraten lopen hiertegen aan, omdat zij vaak de neiging hebben om de sociaal-maatschappelijke context onderbelicht te laten in hun redenaties. Burgerorganisaties staan dan op. Ze bevatten mensen die gepassioneerd worden van zaken die hen direct aanspreken of die ze belangrijk vinden. In het debat met beleidsmakers die hun belangen mogelijk schaden, ontstaat emotie. De kunst is om je op de belangen te focussen en daarover te praten. Deze belangen zijn namelijk vaak te kwantificeren. Daardoor kan er onderhandeld worden over de belangen en wordt de burger/waarde-organisatie een belangenorganisatie waarmee je als beleidsmaker een deal kunt sluiten.

In verschillende deelsessies bespraken deelnemers specifieke voorbeelden en ervaringen, waarna de dag werd geniaal afgesloten met een presentatie van Klaas van Egmond (prof UU, ex directeur RIVM) die aan de hand van het beeld van de mens (Da Vinci) fijntjes uitlegde dat we uiteindelijk met de huidige individualistische instelling van personen en naties de verkeerde kant op gaan. Rationele wetenschappers en beleidsmakers kunnen zichzelf - en de anderen – een groot plezier doen door meer empathie voor de burger te ontwikkelen. Meer sociaal maatschappelijk gevoel is essentieel om onze wetenschappelijke inzichten te laten landen in de maatschappij. Deze conclusie gaf me op de terugweg een goed gevoel. Zou ik als wetenschapper dan al voldoende gevoel hebben?

Wetenschap, emotie én magie

Impressie (op persoonlijke titel) van Peter van de Laak, Milieuregie

De Nationale Milieudag maakte voor mij een ding duidelijk: wetenschap zonder emotie is niet meer van deze tijd. Afstandelijke op feiten gebaseerde wetenschap raakt mensen niet. Wetenschap is emotie, altijd al zo geweest. Dat niet her- en erkennen leidt tot onmacht bij diezelfde wetenschap om de burger te bereiken. Meningen en emoties zijn ook feiten, aldus Loek Stokx (RIVM). Wetenschap bedrijven betekent een effectieve dialoog met de politiek en burger tot stand brengen. De relatie met de mensen waarvoor je onderzoek doet is echt belangrijk. De burger wil toegang tot het debat, zodat niet alleen de feiten mogen spreken maar ook de waarden een plek krijgen. Volgens Sarah Durston (UMC Utrecht en Hersencentrum) staan we aan de vooravond van een veranderend wetenschappelijk paradigma. Er is een ontwikkeling naar meer holistische manieren van wetenschap bedrijven. In de natuurwetenschappen is een bekend fenomeen dat meetinstrumenten en de wijze van uitvoering van een experiment invloed hebben op het verkregen resultaat. Veranderingen in de hoedanigheid van een quantumdeeltje leidt tot een verandering van een ander quantumdeeltje aan de andere kant van de wereld. Dat heeft iets magisch. Zou magisch denken ons kunnen helpen bij het tot stand brengen van een beter milieu, meer biodiversiteit en vermindering van klimaatverandering, zo vraag ik mij af? Die gedachte wordt wellicht afgedaan als onwetenschappelijk en hoongelach is al gauw je deel. Maar serieus ook veel van wat nu normaal vinden heeft ooit op de lachspieren gewerkt! Ons voorstellingvermogen of het gebrek daaraan is wellicht de grootste vijand van het milieu.

De milieusector wordt softer, een goede zaak!

Op buitenpaden.nl schreef Laurien van der Vaart over de Nationale Milieudag.

"De conclusie van deze dag was dat het óf emotie of wetenschap is, maar én én. Achter emoties van mensen gaan zorgen van mensen schuil, waarbij soms maar al te makkelijk door de wetenschappers aan voorbij wordt gegaan." Lees het hele artikel>>

  Twitterfeed

Tijdens de Nationale Milieudag is er volop getwitterd. Bekijk de tijdlijn: