VVM logo nieuw 150x150

netwerk van milieuprofessionals

 
Bezoek ons op: 

 

 

 

 

 

 

Column: Iedereen perspectief bieden, hoe doe je dat?

Geplaatst op 07-02-2017  -  Categorie: VVM-leden Blog  -  Auteur: Juliet de Barbanson

VVM-leden Column Juliet de Barbanson

In projecten met grote effecten op de omgeving zijn de tegenstellingen vrijwel zonder uitzondering groot. Bij het doorzetten van een initiatief, variërend van windmolens tot wen wegverbreding of nieuwe woonwijk, voelt een minderheid zich vaak buiten gesloten. Die voelt zich niet gehoord, gaat saboteren of eindeloos procederen. Herkenbaar? Hoe kun je het als procesmanager zo aanpakken dat die tegenstanders een besluit wél tolereren? Het model Dynamische Oordeelsvorming biedt een praktisch handvat om met tegenstellingen om te gaan. Met als resultaat een versnelling van de procedure, besparing van tijd en kosten en een verbetering van de samenwerking in projecten.

Praten of vechten? Voorkom escalatie.

Zolang er nog grote weerstand bestaat tegen een bepaald voorstel, is het van belang om éérst de discussie af te ronden. Wees helder wat de andere visies zijn en welke beeldvorming bij anderen bestaat. Waar houdt je wel of geen rekening mee? Als je een besluit publiceert en de minderheid (met weerstand) verwijst naar de inspraakprocedure ontstaat een verharding van standpunten. Ons rechtsstelsel is vechtstelsel: je verzamelt voor je eigen standpunt zoveel mogelijk argumentatie. En de tegenstander brandt je af. Daarmee escaleer je de boosheid van de ander. Dit spel betekent een enorme tijd en geldverspilling die niet leidt tot het samen bereiken van een gewenste oplossing.

Boosheid hanteren

De huidige weerstand van direct betrokkenen verwijst naar de gevoelde emotie. Het hangt samen met onrust over eigen gezondheid, veiligheid en woongenot. Wat is het effect van deze oplossing voor mij als bewoner en voor de generaties na ons? Wat is het nut en de noodzaak om tot deze ingrepen over te gaan? Hoe voldoet dit besluit aan de klimaat- en milieudoelstellingen? Boosheid ontstaat als er geen reactie komt en er geen serieus gesprek plaatsvindt. Als de bezwaren van tafel gaan zonder argumentatie. Politieke formuleringen vertroebelen en verlammen de discussie.

Ga aan de slag om de boosheid om te buigen en te benutten in het proces. Laat het framen van mensen die een ander idee hebben als “tegenstanders” of “bezwaarmaker” achterwege want dat versterkt juist de boosheid en polarisatie. Bedenk dat onder de boosheid persoonlijke betrokkenheid zit. Vraag ieder om een bijdrage te leveren en ga de discussie aan. Binnen het model Dynamische Oordeelsvorming geef je ieder zijn inbreng om zijn betrokkenheid met het project duidelijk te maken.

Luisteren naar elkaar, verruim en werk naar een aanvaardbare oplossing

Het gaat om én het een – én het ander tot zijn recht te laten komen. Het denken in “ óf– óf “ is achterhaald. In deze tijd hebben we elkaar nodig om versneld tot de beste oplossingen voor maatschappelijke opgaven te komen. Luister naar de ander en stel vragen “zonder oordeel”. Zo vergroot je de oplossingsmogelijkheden voor iedereen. Dat kan betekenen dat het project verandert. Houdt binnen het project ruimte voor anderen om hun inbreng te geven. Wees blij met kritische opmerkingen – dat daagt uit tot een beter voorstel. Het gaat hier niet over polderen waarbij iedereen iets inlevert. Het is ‘besluiten in consent’ – men hoeft het niet eens te zijn als er maar geen onoverkomelijke bezwaren zijn. Het gaat om het samenvoegen van de beste ideeën om tot een oplossing te komen die aanvaardbaar is.

Omgevingswet

Bestuurders krijgen meer afwegingsruimte om hun verantwoordelijkheid te nemen voor de effecten van projecten op de omgeving volgens de nieuwe Omgevingswet. Speel als procesmanager vooral met de mogelijkheid van lokaal maatwerk. De kern draait erom hoeveel lef je hebt om in gesprek te blijven met de betrokkenen. Eerlijk te zijn over wat wel of niet mogelijk is en waarom - dat is wat de ander wil horen. Je gaat door met het proces totdat alle aspecten zijn besproken en gewogen. Ook met het benoemen en erkennen van de pijnpunten voor bepaalde betrokkenen. Pas daarna volgt de (juridische) besluitvorming.

Verandering Bestuurlijke context

De Code maatschappelijke participatie “Eerder, breder, beter” geeft aan dat gesprekken alleen werken als we dat samen doen. Samenwerken als een essentieel onderdeel van de relatie tussen overheid en maatschappij. Samenwerken betekent dat er wederzijdse betrokkenheid en vertrouwen is. Het politieke machtsspel ondergraaft echter deze dialoog. Het machtsspel frustreert de onderlinge relaties en vergroot wantrouwen. Dat betekent dat loslaten van machtsdenken nodig is in verschillende rollen. Deze code betekent voor procesmanagers een wezenlijke verandering van de gebruikelijke werkwijze. Geen sturing naar het vooraf bedachte en gewenste resultaat maar met betrokkenen nagaan wat gewenst is voor die situatie. Er is ruimte voor mogelijke aanpassing van het project. Maak gebruik van voortschrijdend inzicht en werk samen aan de beste oplossing voor iedereen. Dat betekent een behoorlijke verandering voor de bestaande besluitvormingscultuur.

Hoe kom je tot een integrale benadering?

Hoe voer je een gesprek dat leidt tot een integrale benadering? Zodat je gestructureerd alle aspecten van een project aan de orde kan laten komen? Kern van de werkwijze is het stellen van open vragen, luisteren en je oordeel uitstellen totdat alle input is gegeven. Dynamische Oordeelsvorming is een krachtig model om de discussie te hanteren over gevoelige onderwerpen die mensen raken. Het laat alle aspecten die belangrijk zijn aan de orde komen. Het draagt eraan bij om alle beschikbare wijsheid van betrokkenen te benutten om tot een beter besluit te komen. Als procesmanager ga je het gesprek in met een “open mind en houding” en geef je betrokkenen de gelegenheid om het project te “mijnen” en zich mede eigenaar te gaan voelen. De aanpak om aandachtig gesprekken te voeren en samen tot een oplossing te komen, bekort de doorlooptijd van procedures aanzienlijk. Er treedt geen vertraging in de procedure op omdat de meeste suggesties zijn verwerkt. Dat bespaart heel veel tijd en geld van alle betrokkenen. Ik ben benieuwd hoeveel maatschappelijke kosten bespaard worden door juridische procedures bij omgevingsprojecten achterwege te laten. Dynamische oordeelsvorming dat leidt tot betrokkenheid bij het project levert in ieder geval positieve energie op waardoor de uitvoering ook voorspoediger verloopt.

Inclusief denken

De bewoners in de directe omgeving hebben dag in –dag uit te maken met besluiten die genomen zijn of worden. Als zij de lusten en de lasten dragen, dan is aandacht voor hun inbreng van groot belang. Zorg als procesmanager dat de gesprekken over projecten in hun omgeving éérst gaan over het “waarom” en pas daarna over het “hoe”. En leg uit waarom wel of niet gebruik gemaakt wordt van suggesties.

Mijn pleidooi is om gesprekken te blijven voeren om in verbinding met elkaar te blijven en een hoopgevend perspectief te bieden voor alle betrokkenen. Een optimale oplossing die ook over 50 jaar nog voldoet als bijdrage aan een duurzame toekomst.

Wat mij betreft is het gesprek dat met aandacht wordt gevoerd, een middel om de veerkracht van onze samenleving te vergroten. Om samen weer te leren kiezen voor de beste oplossing voor iedereen. Inclusief denken – dat is het nieuwe perspectief voor het inrichten van besluitvormingsprocessen. De methode en model dynamische oordeelsvorming is een effectief middel gebleken in ander sectoren, het is succesvol toepasbaar bij ruimtelijke projecten. De invoering van de omgevingswet biedt hiervoor volop kansen.

Juliet de Barbanson,
Impact Regisseur, www.impactregisseur.nl