VVM logo nieuw 150x150

netwerk van milieuprofessionals

 
Bezoek ons op: 

 

 

 

 

 

 

Het vinkje: van plaag tot adrenalineshot

Geplaatst op 02-05-2017  -  Categorie: VVM-leden Blog  -  Auteur: Armand Dohmen

VVM-leden Column Armand Dohmenarmand-dohmen-c-ad-150x150

U kent het vinkje? Nee, niet dat vogeltje op wiens touw iemand soms kan zitten, de spreekwoordelijke luistervink of die blinde vink. Ik wil het eens hebben over dat ‘v’-tje aan het einde van een regel in een controlelijst. Zeker geen bedreigde diersoort, wel voor sommigen misschien een plaag.

Van jihad tot foie gras

Het vinkje geeft mij gemengde gevoelens, omdat het enerzijds staat voor volledigheid en gemak, anderzijds voor schijngarantie en excuus om niet dieper te kijken. Bij controlelijstjes in een managementsysteem worden veel vinkjes gezet. De vinkjes staan voor aantoonbaarheid. Ze lijken wel de ‘drugs’ van controleurs en auditors (ook ik ‘gebruik’ wel eens). En daarmee de plaag voor …, ja voor wie eigenlijk niet? Bij de vraag ‘hoe is het aantoonbaar?’ zie je de rode vlekken in de hals al verschijnen. En die lijstjes met vinkjes worden door de controleurs en auditors ingevuld ter bevrediging van weer andere spreadsheet jihadisten. Alles met de beste bedoelingen, maar toch.

‘Vinkjes’ kom je ook op andere niveaus tegen. Hebben we interne audits gedaan? Check! Wat die audit voorstelde is verder niet interessant. Hebben we bij aanschaf of uitbesteding naar duurzaamheid gekeken? Ja, het vinkje is gezet. We hoeven verder niet meer na te denken. Hoe vaak is het niet alleen maar dat ‘er naar gekeken is’ en dat het een factor is met marginale invloed? Vooral bij inkoopbeslissingen is de invloed op duurzaamheid in potentie krachtig, maar wordt het vinkje maar sporadisch gezet. En wanneer het gedaan wordt, hoe vaak is het niet een middel om de eigen handen in onschuld te wassen? Toegegeven, de keerzijde is dat het uitmondt in 'foie gras-management': eisen die je door de strot gedrukt krijgt.

Welk ‘vinkje’ moet na de formatie gezet kunnen worden?

Momenteel wordt er over een nieuw kabinet onderhandeld. Duurzaamheid zal op de agenda staan. Welk ‘vinkje’ moet na een formatie gezet kunnen worden? Duurzaam Inkopen door de overheid leek er ooit aan te komen, maar dat heeft naar mijn mening niet tot veel geleid. Ik ben meerdere organisaties tegengekomen die, met verzuurde spieren, nog steeds wachten op een opdracht waar duurzaamheid echt meeweegt. Wel wordt de door ProRail ingezette CO2-prestatieladder consequenter toegepast. Je kunt kritiek hebben op de ladder, maar toch vind ik het een goede tool. Vooral zodra een opdrachtgever hier verder zou gaan dan alleen het ‘vinkje’ en zich echt gaat verdiepen in wat iemand nu doet en bereikt. Er is een programma Circulaire Economie (als je bedenkt dat er een handtekening van een VVD-minister onder staat moet er toch eenvoudig een verbinding met GroenLinks te leggen zijn…). Laat dát nu het beginpunt zijn. Toon leiderschap en koop als overheid circulair in en rol een instrumentarium uit dat het voor anderen belonend maakt om dat ook te doen. Wacht niet op anderen, maar doe. Nu! En dan niet alleen bureaustoelen, maar echt alles (telefoons, pensioen, zorg, onderwijs) circulair inkopen. Dan zet je geen vinkje, dan geef je het milieu een adrenalineshot.

Armand Dohmen

Armand Dohmen is directeur-eigenaar van adviesbureau ANDforce. Hij is daarnaast een van de trekkers van het HSE Platform Twente.