Er is vaak discussie over de gevolgen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor mens en natuur, tegelijk is er vooral overeenstemming dat ze veel hebben betekend voor onze voedselzekerheid. De uitdaging in een duurzame, rechtvaardige wereld is om die voordelen verder uit te bouwen en eerlijk te verdelen. Wat is daarvoor nodig en wat is daar nu al bij mogelijk. Tijdens deze workshop bespreken we hoe op een schone, duurzame manier gewasbeschermingsmiddelen in te zetten zijn, wat daarbij komt kijken en wat er nodig is als het gaat om regelgeving, vergunningsruimte en mogelijke marktsturing voor een rechtvaardige verdeling. 

Sprekers: 

 Christy van Beek , Sustainability Lead, Bayer
 Stijn van Boxmeer , Bestuurslid Natuurterreinen, Hoogheemraadschap Delfland

 Peter Visser , interim-directeur, VVM

Leeslijst:

• Waterkwaliteitsrapportage (2022)
• Tijdschrift Biowetenschappen & Maatschappij, editie over Plantgezondheid - hoe voorkomen we dat planten ziek worden? (2022)

Voedsel is een belangrijk onderdeel van onze cultuur en ons welbevinden, maar voedsel is ook gerelateerd aan urgente en mondiale duurzaamheidsopgaves zoals voedselonzekerheid, overschrijding van planetaire grenzen, voedselverspilling, voedselgerelateerde ziekten en sociale onrechtvaardigheid. In deze workshop onderzoeken we samen welke stappen we kunnen zetten om te komen tot een toekomstbestendig en rechtvaardig voedselsysteem.

Sprekers:

 Wouter van Eck , Voorzitter, Stichting Voedselbosbouw Nederland (ronde 1)
 Frederike Praasterink , lector Future Food Systems, Has Green Academy (ronde 2)

 Patricia de Cocq ,  directeur Leefomgeving & Natuur, HAS green academy, bestuurslid Waterschap Rivierenland, fractievoorzitter Water Natuurlijk Rivierenland

Leeslijst:

• Interview met boer Meino Smit: 'Dat Nederland de efficiëntste landbouw ter wereld heeft is een sprookje'
  Door Michiel Bussink
• Rapport: 'De bodem bereikt?!'
  Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (2020)
  
• Rapport: 'Gezondheid in drievoud - Naar een gezond voedselsysteem voor planeet, consument en boer'
  Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (2021)
  
• Briefing paper: 'Fixing our food - Debunking 10 myths about the global food system and what drives hunger'
  Oxfam (2022)
  
• Summary Report: 'Food, planet, health - healthy diets from sustainable food systems'
  EAT-Lancet commission (2019)
  

De regelgeving voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn sinds juni 2023 flink aangescherpt in de nieuwe OESO-richtlijnen. Bedrijven moeten handelen met ‘gepaste zorgvuldigheid’ (due diligence) om risico’s in het bedrijf en in de internationale keten te voorkomen. Tijdens deze workshop worden aan de hand van de waardeketen van palmolie 6 concrete stappen besproken die door de OESO zijn geformuleerd. Hierin wordt ook de cruciale rol van (lokale) stakeholders besproken.

Sprekers:

 Raki Ap , Planner, Ministerie van BZK en vrijheidsstrijder, Free West Papua Campaign
 Janneke Bazelmans , auteur van ecothriller Verkapt, milieujurist, Vereniging voor Milieurecht en werkzaam bij Milieudefensie

 Wybe Douma , senior juridisch adviseur, Ministerie van SZW, juridisch expert, EEL

Leeslijst:

• Blog van Janneke Bazelmans met een update over IMVO wetgeving.

Overal in Nederland wordt nagedacht over of geëxperimenteerd met het burgerberaad. De tweede kamer heeft zelfs onlangs besloten om het Burgerforum Klimaat in te stellen. Er zijn echter nog wel punten waaraan geschaafd moet worden om burgerberaden rechtvaardiger te maken.
In deze workshop zullen we daarom dieper ingaan op de vraag hoe we een rechtvaardige afspiegeling kunnen maken met betrekking tot diversiteit van deelnemers en in hoeverre we daarin de internationale context mee kunnen en moeten nemen. Daarnaast bespreken we hoe rechtvaardig het is om gelote inwoners in plaats van volksvertegenwoordigers klimaatbeleid te laten bepalen, wat er gedaan moet worden met de uitkomsten en welk rol milieuprofessionals kunnen spelen.

Sprekers:

 Marjolein Huijskes , Programmananager Klimaataanpak, Kwartiermaker burgerberaad, Gemeente Rheden
 Joke ter Stege , ambassadeur Bos dat van Zichzelf is, evenementorganisatie burgerberaden, G1000.nu
 Jetske Bouma , milieu-econoom, PBL

 Alphons Rommelse , Communicatieadviseur Aardgasvrij, Gemeente Zaanstad, Rommelse Communicatieadvies

Huidige economische processen en structuren leveren geweldige resultaten op, maar ook grote nadelen, vooral sociaal, ecologisch en geopolitiek. In deze workshops gaan we dieper in op deze problemen en de mechanismen die erachter zitten. We verkennen andere economie-concepten en hoe ze de nadelen van de huidige economische systemen kunnen ondervangen. Wat kan worden gedaan om te komen tot een economie die sociaal en ecologisch houdbaar en rechtvaardig is. In de eerste workshop gaan we vooral in op de situatie in Nederland en in de tweede ligt de focus op de internationale dimensie. Tenslotte brengen we deze bij elkaar in een aantal conclusies.

Sprekers:

 Maarten Nijman , Our New Economy
 Winne van Woerden , Oxfam Novib
 Ivy de Bruijn , SDG Nederland
 Jelle Castelein , WellBeingEconomy Alliance
 Sander de Bruyn, Programmaleider Brede Welvaart, PBL

 Shinta Oosterwaal , Thrive Institute

Lees- en luisterlijst:

Boeken:

• Willem Schramade; duurzaam kapitalisme
• Sander Heijne en Hendrik Nooten: Fantoomgroei
• Shinta Oosterwaal en Kees Klomp: Thrive
• Martin Wolf; de crisis van het democratisch kapitalisme.
• Jason Hickel: Meer met minder.
• Barbara Baarsma: Groene Groei
• Paul Schenderling: er is leven na de groei
• Babette Porcelein: Verborgen impact
• Babette Porcelein: Happy 2050 scenario.
• Nicky Pouw: Welzijnseconomie
• Sjors Roeters: Miljardairs onder de guillotine
• Kees Klomp: Betekeniseconomie
• Rutger Hoekstra: Replacing GDP by 2030.
• Piketty: Kleine geschiedenis van de gelijkheid
• Hans van Bavel: De onzichtbare hand.

Podcasts:

• Met Kim Putters over ‘brede welvaart’ (2023)
• Podcasts van de VVM: Groene Gesprekken
• SDG talk, Paul Schenderling over Grenzen aan de Groei (2023)
• Ecosofie Podcast, door Marnix Kluiters

Artikelen/websites:

• Wiardi Beckman Stichting: Naar een groene welzijnseconomie (2023)
  • Arjan Reurink & Tim 'S Jongers - Op weg naar een groene welzijnseconomie
  • Willem van der Deijl & Dick Timmer - Kiezen tussen botsende belangen
  • Boekessay, Paul de Beer - Duurzamer en gelukkiger zonder groei?
  • Interview met Tine de Moor - Commons voor dummies
  • Gesprek met Maarten Schiphorst - Coöperatie Herenboeren Duinstreek, Bergen (Noord-Holland)
  • Bernard ter Haar - De kwetsbare overheid
  • Michel Scholte & Werner Schouten - Zonder echte prijzen geen duurzame economie
  • Rens van Tilburg - Wie gaat het betalen?
• Streef groei na die past binnen planetaire grenzen - ESB
  Floris Swets & Sjef Ederveen, 2023
• Benut ‘brede welvaart’ voor beter beleid - ESB
  Jessica de Vlieger & Sjors van Wickeren, 2023
• Handelsliberalisering levert ontwikkelingslanden nog te weinig op - ESB
  Paul Schenderling & Matthias Olthaar, 2022
• MVO Nederland, wat is de nieuwe economie?
• Website van Impact Institute
• Website van Doughnut Economics
• SDG Action: Reinventing capitalism: a mindset shift to transform everything (2021)
• Column Kim Putters: Kiezen we voor een vecht- of overlegeconomie? (2023)
• Jonge Klimaatbeweging: Brede politieke jongerencoalitie roept politici op tot ingrijpende keuzes in klimaatbeleid (2023)
• Website van Wellbeing Economy Alliance
• Platform Duurzame en Solidaire Economie
• Website Our Next Economy

Climate activists are increasingly turning to litigation as a tool for holding public and private actors accountable for their obligations related to mitigation, adaptation and reparation of climate-related harms. Yet, the cases brought before the courts embrace very different concepts of climate justice, different visions of responsibility across different timelines. During this workshop the participants will be introduced to the legal frameworks of some important climate change cases around the world and the different concepts of climate justice that underpin their claims.

Case 1 - Groninger Bodem Beweging et al. v Staatsecretaris van Economische Zaken en Klimaat (ECLI:NL:RVS:2023:3302)
Case 2 - ClientEarth v Polska Grupa Energetyczna, with some discussion of Lliuya v RWE
Case 3 - Deutsche Umwelthilfe v Bundesrepublik Deutschland
Case 4 - Notre Affaire a Tous, Les Amis de la Terre et Oxfam France v BNP Paribas

Sprekers:

 Laura Kaschny , PhD researcher, Tilburg University
 Thalia Viveros Uehara , PhD student, Tilburg University
 Rebecca Fenn , PhD student, Tilburg University

 Philip Paiement , professor law & governance in the Anthropoceen, Tilburg University

Leeslijst:

• Putting the French Duty of Vigilance Law in Context: Towards a Corporate Accountability for Human Rights Violations in the Global South?
  - Schilling-Vacaflor, A. (2021)
• Rights-based litigation in the climate emergency: mapping the landscape and new knowledge frontiers
  - Savaresi, A. & Setzer J. (2022)
  
• The Termination of Groningen Gas Production - Background and Next Steps- Van de Graaff W. J. E., Van Geuns, L. & Boersma T. (2018)
• Uitspraak Groninger Bodem Beweging et al. v. staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat.
  - Raad van State (2023)
• Parliamentary Committee of Inquiry into Natural Gas Extraction in Groningen. Groningers before Gas. 1. Conclusions and Recommendations.- Tweede Kamer der Staten-Generaal

Gezonde ecosystemen zijn de basis van al het leven. Wereldwijd staat de natuur -waar wij ook onderdeel van zijn- echter steeds meer onder druk, door vervuiling, klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit en habitatten. De aarde wordt steeds voller en actie is noodzakelijk om haar leefbaar te houden. Tijdens de actiesessies natuur leren we over de natuur, luisteren we naar wat ze nodig heeft en kijken we hoe we kunnen samenwerken. In deze workshop wordt besproken hoe we, door de vrije natuur weer de ruimte te geven en haar het recht op leven toe te kennen, een duurzame en rechtvaardige relatie op kunnen bouwen voor huidige en toekomstige generaties. In het tweede deel gaan we naar het Haagse Bos.

Sprekers:

 Bram Büscher , professor & chair Sociology of development and Change, Wageningen University
 Dennis Gudden , kwartiermaker, programma- en projectmanager, Dennis Gudden Advies
 Peter Akkerman , beleidsmedewerker, Nationaal Milieu Programma, Ministerie van IenW, oprichter Jongeren Milieuraad

Leeslijst:

• Groene Gesprekken podcast
  Mensinclusieve natuur - een nieuwe blik op natuur en natuurbeleving in Nederland
  Een interview met Georgette Leltz door Walter Tobé en Ante Sellis.