Marko Hekkert is sinds januari 2023  directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Het PBL doet onafhankelijk onderzoek voor een toekomstbestendig Nederland. Met verkenningen, analyses en evaluaties levert het PBL strategische kennis voor beleid, politiek, maatschappelijke organisaties en het bredere publiek. Het PBL is hiermee de belangrijkste adviseur van het kabinet met betrekking tot de leefomgevingsvraagstukken.

 Als PBL-directeur ligt de focus van Marko Hekkert op het via kennis, onderzoek en interactie met beleid en politiek bijdragen aan de grote transities: klimaat & energie, circulaire economie, natuur & landbouw en stedelijke ontwikkeling.

Het gaat niet goed met onze leefomgeving, en een aantal belangrijke leefomgevingsdoelen lijkt niet te worden behaald. Dit is geen verrassing, maar hebben we al lang van te voren zien aankomen.

In het Vierde Nationale Milieubeleidsplan (NMP4) van 2001 zijn al diverse transities geagendeerd voor 2030. Maar nu 2030 echt dichtbij komt zijn deze transities nog niet of nauwelijks op stoom. Transities zijn fundamentele veranderingen, en fundamentele veranderingen vragen om keuzes en consistent beleid. Daaraan heeft het lange tijd ontbroken.

En ook in het recente Hoofdlijnen Akkoord worden weliswaar keuzes gemaakt, maar deze zijn niet altijd even consistent en lijken niet te worden gedragen door een onderliggende, samenhangende visie op wat voor Nederland we in 2050 willen zijn. Zo’n visie is wel nodig om de samenhang en consistentie in het beleid te krijgen die voorwaardelijk is om transities te doen slagen.

Water is voor mij de drijvende kracht voor duurzame ontwikkeling. Van de natuur tot onze voedselproductie en van ons landschap tot recreatie. Water is onmisbaar en water verbindt! Het waterschap is daarom een belangrijke speler als het gaat om uitdagingen rondom duurzaamheid.

Ons gebied is vooral zo mooi omdat het zo verschillend is. We hebben bruisende steden, unieke natuurgebieden en ons bijzondere boerenlandschap met veenweiden. Het wordt spannend wanneer stad, natuur en landbouw elkaar raken. Verschillende belangen zorgen er soms voor dat het schuurt. Maar hier ontstaan ook de mooiste ideeën!

Als waterschap kunnen we de leiding nemen en het verschil maken. Maar dat kan alleen door goed samen te werken. Samen weten en kunnen we meer!

(bron: Waterschap Amstel Gooi en Vecht)

Sander studeerde Ecologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waar hij in 1996 afstudeerde. Hij is dagelijks bestuurder met portefeuille waterkwaliteit en duurzaamheid/circulaire economie bij Unie van Waterschappen en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht.

Hij heeft de portefeuille waterkwaliteit en duurzaamheid/circulaire economie

De deadline voor het behalen van doelen voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) komt steeds dichterbij. Er moet echter nog veel gebeuren voordat het oppervlaktewater in Nederland overal voldoet aan de KRW-doelen. Een grote uitdaging is nog steeds om concentraties aan giftige stoffen en meststoffen omlaag te krijgen. Deels kunnen de waterschappen hier zelf iets aan doen, bijvoorbeeld door rioolwater beter te zuiveren. Voor een groot gedeelte zijn ze echter afhankelijk van de inzet van andere partijen. Denk aan de industrie en de landbouw, maar ook gemeenten en provincies hebben hun rol.

Sander Mager neemt u mee in de bredere context van deze uitdaging en legt uit waarom het zwaard van effectief bronbeleid aan twee kanten snijdt.

Jan Willem Erisman is sinds 1 maart 2023 voorzitter van de Wetenschappelijke Klimaatraad. Als hoogleraar Milieu en Duurzaamheid is hij verbonden aan het Centrum voor Milieuwetenschappen van de Universiteit Leiden.

In 1992 promoveerde hij op de modellering van de depositie van verzurende stoffen op natuurgebieden aan de Universiteit Utrecht. In 1997 begon hij bij Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Petten waar hij zich richtte op luchtkwaliteit, biomassa en milieuonderzoek.

In 2009 werd hij aangesteld als buitengewoon hoogleraar Integrale Stikstofstudies aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Van 2012 tot 2020 was hij daarnaast directeur-bestuurder van het Louis Bolk Instituut, dat internationaal advies geeft over en onderzoek doet naar duurzame landbouw, voeding en gezondheidszorg.

Afgelopen december bracht de Klimaatraad zijn eerste adviesrapport uit ten behoeve van het Klimaatplan 2025-2035. Dit rapport, getiteld ‘Met iedereen de transities in’ identificeert een aantal belangrijke keuzes en uitgangspunten die van groot belang zijn in de transitie naar een klimaatneutraal en klimaatbestendig Nederland. In het advies benadrukt de Klimaatraad de samenhang tussen opgaven en de breedte van het klimaatvraagstuk.

Aan de hand van dit advies gaat Jan Willem Erisman in op wat er nu gebeurt in het beleidsgebied Klimaat, waar verbeteringen zitten, hoe andere beleidsgebieden kunnen ondersteunen en wat een nieuw kabinet moet oppakken.

De opgave van de directeur-generaal Milieu en Internationaal is om nationaal en internationaal beleid te realiseren op het gebied van schonere lucht, een veilige leefomgeving, minder geluidhinder, een circulaire economie, minder uitstoot van schadelijke stoffen en beter milieutoezicht. De basis daarvoor is het Nationaal Milieu Programma dat zich richt op het lange termijnmilieubeleid richting 2050. Er moeten scherpe doelen worden gehaald op het gebied van een duurzame leefomgeving en circulaire economie. Het ontwikkelen van innovatieve instrumenten/methoden voor deze transitie is cruciaal. De samenleving moet in het hart van het nieuwe beleid worden gebracht.

'Milieu is een thema dat iedereen raakt, en het is het terrein waar ik mijn ambtelijke carrière in ben begonnen', aldus Afke van Rijn. 'Het heeft grote raakvlakken met andere grote thema’s zoals klimaat en stikstof, en internationaal opereren is enorm belangrijk. Allemaal zaken die mij enorm aantrekken. Als nieuwe DG Milieu en Internationaal ben ik zeer gemotiveerd om aan deze mooie en complexe opgave te werken en daar concrete stappen in te zetten. Ik vind het heel belangrijk om dat samen te doen met alle partijen die daar een goede bijdrage aan kunnen leveren en heb er veel zin in om dat ook samen met mijn nieuwe collega’s op te pakken.'

Dr. ir . A.M.C. (Afke) van Rijn is sinds april 2021 plaatsvervangend directeur-generaal COVID-19 bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Daarvoor vervulde ze de functies van directeur Media en Creatieve Industrie en tevens plaatsvervangend directeur-generaal en coördinerend directeur Gelijke kansen in het onderwijs bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Eerder was zij onder andere directeur Samenleving & Integratie bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en directeur Veiligheid en Bestuur bij het ministerie van Veiligheid en Justitie.

Afke van Rijn studeerde Technische informatica aan de Technische Universiteit Delft.

(bron: Algemene Bestuursdienst)

Afke van Rijn geeft als Directeur-Generaal Milieu en Internationaal bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu een reactie op de inzichten die deze dag besproken zijn en schetst hoe ze alles meeneemt naar een duurzaam milieubeleid  en om ons inspireren met vernieuwde energie en toewijding samen aan een duurzame toekomst voor Nederland te werken.

In de zomer van 2023 maakte Has Bakker (D66) de overstap van de Utrechtse gemeentepolitiek naar het provinciale bestuur. Tijd om zelf aan het roer te gaan zitten, vindt hij. Has Bakker is gemotiveerd om te bouwen aan een wereld die gezonder, rechtvaardiger en duurzamer is.

Has Bakker (19-02-1986) studeerde Internationale Betrekkingen & Internationale Organisatie aan de Rijksuniversiteit Groningen en Conflict Studies & Human Rights aan de Universiteit Utrecht. Daarna werkte hij als adviseur voor bedrijven en overheden. Vanaf 2019 tot aan zijn benoeming als gedeputeerde was hij werkzaam bij Natuur en Milieufederaties, een samenwerkingsverband van natuur- en milieuorganisaties. Hij heeft daardoor veel ervaring op het gebied van samenwerkingsvraagstukken en strategieontwikkeling.

Inhoudelijk deed hij door de jaren heen kennis op rond de thema’s Klimaat, Natuur en Circulair. Als raadslid boog hij zich onder meer over de onderwerpen Ruimtelijke Ordening, Grondzaken, Sport en Financiën. Veel van de onderwerpen waar hij politiek of vanuit zijn werk bij betrokken was, hebben raakvlakken met zijn provinciale portefeuille. Het inrichten van de provincie voor de komende generaties, dat is waar Has Bakker zich voor inzet. Met een blik naar de toekomst en vanuit de gedachte ‘hoe kan het dan wel?

(bron: Provincie Utrecht)

Has Bakker opent de Nationale Milieudag, namens de Provincie Utrecht, waar we te gast zijn deze dag.

Willem studeert Sustainable Development (MSc) aan de Universiteit Utrecht, waar hij zich specialiseert in Environmental Change and Ecosystems. 

Sinds 2021 is Willem Grootoonk betrokken bij het bestuur van de Jongerenmilieuraad.

De Jongerenmilieuraad is een jongerenorganisatie die zich inzet om alle jongeren binnen Nederland te vertegenwoordigen in het Nederlandse milieubeleid. Binnen de jongerenmilieuraad krijgen jongeren van 12 tot en met 29 jaar de kans om te werken aan het verbeteren van jongerenparticipatie op het gebied van milieu. Onder het motto “door jongeren, voor jongeren”, gaan wij actief opzoek naar de meningen van jongeren in Nederland, en geven we jongeren de mogelijkheid om direct inspraak te hebben op milieubeleid. Op het moment ligt onze focus op het leveren van input op het Nationaal MilieuProgramma: het document dat het Nederlandse milieubeleid van de komende decennia (tot 2050) zal bepalen. Dit doen we in samenwerking met het Directoraat-Generaal Milieu en Internationaal van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

(bron: Jongerenmilieuraad)

Afgelopen twee jaar was Dieuwertje al actief binnen de JKB, maar nu is het tijd voor de volgende stap: het bestuur in! Deze Rotterdamse gaat aan de slag als bestuurslid politiek en overheid en is vicevoorzitter. Met deze rollen zal je haar vaak in de schijnwerpers zien staan om te praten met politici en in het nieuws als woordvoerder. Naast de JKB doet Dieuwertje een parttime master Medical Humanities nadat ze afgelopen jaar haar bachelor Geneeskunde heeft afgerond. In haar vrije tijd ben ik het liefst op mijn voetbalvereniging of speciaalbiertjes aan het drinken in het park.

(bron: Jonge Klimaat Beweging)

Sinds 13 december is de 17-jarige Darian Tetterode Ravestein de nieuwe jeugddijkgraaf van Nederland. Hij is geïnstalleerd tijdens de vergadering van het algemeen bestuur van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Het komende jaar is hij de voorzitter van het Jeugdwaterschap.

Darian is 17 jaar oud, woont in Castricum en zit in 6 vwo. Hij werd in januari 2022 jeugdwaterschapper van hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. En nu is Darian dus de nieuwe jeugddijkgraaf. Darian: “Ik merk dat ik op die manier meer kan doen en bereiken dan in mijn eentje als jeugdbestuurder bij een waterschap. Ik wil me in gaan zitten om de taakbeschrijving ‘jeugdbestuurder’ om te vormen naar meer ‘jeugdambassadeur’. Met die motivatie ga ik dit jaar aan de slag.”

Het Jeugdwaterschap bestaat uit acht jongeren van 16 tot 18 jaar oud van verschillende waterschappen. Zij zijn de stem van de jongeren uit de 21 Nederlandse waterschappen. Hun doel is om jongeren meer te betrekken bij het waterschapswerk.

(bron: Unie van Waterschappen)

Vera Dalm is sinds een jaar programmamanager Gezonde Leefomgeving bij RIVM. Tot mei 2023 was zij 3 jaar directeur van de VBNE, het samenwerkingsverband van alle natuurorganisaties, bos- en natuurterreineigenaren. Daarvoor was zij ruim tien jaar directeur van Milieu Centraal, de voorlichtingsorganisatie op het gebied van milieu en duurzaamheid. 

Verder heeft zij diverse nevenfuncties (gehad), onder andere als voorzitter van VVM van 2011-2018.

Tijdens haar studie milieukunde specialiseerde zij zich in communicatie en milieurecht. Later deed zij de master 'Strategisch management publieke organisaties' aan de Universiteit van Utrecht. Na haar studie werkte Vera bij de Provincie Noord-Holland op het gebied van afvalstoffen. Daarna bij diverse adviesbureaus en milieu- en ontwikkelingsorganisaties, zoals CEA, Milieucentrum Amsterdam, Stichting Natuur en Milieu, Milieudefensie en Artsen zonder Grenzen. Zij was gemeenteraadslid in Amsterdam en had en heeft diverse toezichtfuncties.

Vera Dalm is een ervaren dagvoorzitter. Als dagvoorzitter en facilitator stimuleert zij dat mensen samen goede gesprekken voeren. Energie krijgt ze van het motiveren van mensen: net even verder denken, durven en doen.

Peter en Ilse dragen een boodschap uit voorbij de grenzen van het eigen bedrijf. Met een grote gedrevenheid stuwt Peter van der Avoird zijn vermeerderingsbedrijf van aardbeien, frambozen en biobased planten richting steeds grotere duurzaamheid. Let wel: duurzaamheid als balans tussen people, planet, profit. De eigen bedrijfsaanpak is daarom vertaald in een masterplan voor de natuur en maatschappij. Ofwel ‘Goed Boeren Geeft Energie aan Natuur en Maatschappij’, bekroond met een prijs van de regionale Rabobank. Het is inmiddels een zelfstandig initiatief, gesteund door bank, provincie en stimuleringsmaatschappij Rewin. Het geeft invulling aan de ideeën van ZLTO en provincie over de land- en tuinbouw in 2050, die in nauwe verbinding staat met omgeving, natuur, water en energievoorziening waarbij we juist grond terug kunnen geven aan de natuur tot aan een verziende blik in de toekomst.

Welke verandering brengen wij te weeg:

Een over-sectorale aanpak, niet in hokjes of ‘ik’ gedacht maar vanuit het ‘wij’, vanuit het samen doen. Een oplossing op het gebied van biodiversiteit én op het gebied van duurzame energie voorziening én waterhuishouding én educatie en inspiratie én recreatie én werkgelegenheid.

Als gemeente sta je voor een onwijze opgave voor onze leefomgeving:

Hoe ga je bijvoorbeeld die aardgasvrije wijk realiseren wanneer het niet interessant is voor grotere commerciële energie maatschappijen om in onze kleine groene dorpen duurzame energie op te wekken?

In de lezing "Goed boeren geeft Energie" geven zij een concreet handelingsperspectief voor lokale overheden, bedrijven en organisaties met de agrarische sector. Met dit initiatief brengen ze een andere manier van denken én doen teweeg: werken vanuit de waarde voor natuur en maatschappij.

Van der Avoird Trayplant is een toonaangevend, duurzaam en innoverend bedrijf in de zachtfruitsector. Wij zijn gespecialiseerd in het opkweken van aardbei- en framboos uitgangsmateriaal. 

Onze eerste innoverende techniek luidde het bestaan van Van der Avoird Trayplant in 2002 in: het vermeerderen van frambozenplanten in een tray. Een stap die velen in onze branche deed volgen. 

Eén van de nieuwste technieken die we recent gerealiseerd hebben, draagt bij aan de groeiende voedselbehoefte van de maatschappij met minder impact op de natuur. We geloven dat het mogelijk is om te voorzien in deze behoefte en daarbij juist minder natuur te gebruiken en te belasten. 

(bron: Trayplant)

Marc Middeldorp heeft ruim 25 jaar ervaring in de glastuinbouw over de hele wereld, met een specialisatie op klimaatsystemen en een sterke affiniteit met watertechnische systemen. Met zijn achtergrond in engineering, projectmanagement, designmanagement en consultancy heeft hij de evolutie meegemaakt van de tuinbouwkas tot de high-tech productiefaciliteit van vandaag de dag. Uitdagende projecten waar hij nauw bij betrokken is, zijn onder andere Sundrop Farms (Australië), SARA Inc. (Japan), Armela Farms (UAE) en NEOM (KSA) – van het meedenken over het initieel ontwerp tot en met de nazorg na oplevering.

Als Director of R&D / Sustainability bij Van der Hoeven begeleidt en faciliteert hij een team van experts op het gebied van ontwikkeling en duurzaamheid, waarbij er een sterke focus ligt op de onderwerpen water en energie – waardevolle resources binnen de glastuinbouw waarbij duurzaamheid een cruciale rol speelt. Hij is de verbindende factor tussen het team en de andere afdelingen bij Van der Hoeven.

Van der Hoeven Horticultural Projects realiseert al ruim 70 jaar duurzame oplossingen voor de glastuinbouw. In de sessie zal dieper worden ingegaan op de rol die de glastuinbouw speelt in milieu- en watervraagstukken, zowel op nationaal vlak als over de grens. Hoe geeft de stand van de techniek in Nederland de voorsprong van Nederlandse bedrijven in de glastuinbouw wereldwijd? En tegen welke obstakels lopen zij aan buiten de landsgrenzen?

Een verkennende sessie over systeemintegratie en de bruggen die kunnen worden geslagen tussen milieu, water, energie en voedsel in onze weg naar circulariteit en duurzaamheid.

Sinds 1953 levert Van der Hoeven complexe turn-key kassenprojecten over de hele wereld.

Hun focus ligt op de uitdagende en innovatieve projecten. De bouw van deze projecten wordt steeds complexer en vereist hoge normen die niet langer op lineaire wijze kunnen worden opgelost..
Klanten vragen om op maat gemaakte, specifieke oplossingen waarbij energie en water op een zeer geavanceerde manier kunnen worden gebruikt. Van der Hoeven Kassenprojecten voldoet aan deze hoge normen, met feedback van de lokale wet- en regelgeving en andere aanverwante zaken. Bovendien gebruiken ze de nieuwste en meest geavanceerde tuinbouwtechnologieën die in hun projecten zijn gerealiseerd om intelligente kasoplossingen te ontwikkelen.

Eén van de nieuwste technieken die ze recent gerealiseerd hebben, draagt bij aan de groeiende voedselbehoefte van de maatschappij met minder impact op de natuur. Ze geloven dat het mogelijk is om te voorzien in deze behoefte en daarbij juist minder natuur te gebruiken en te belasten. 

(bron: Van der Hoeven Horticultural Projects)

Ing Ton van Oostwaard Eur Ing (gewoon Ton is oké) is vanaf 2007 intensief met een internationale oplossing voor klimaat- en leef kwaliteit bezig, waarvoor Nederland als validatieland gaat functioneren. Doordat hij op uitzonderlijke wijze als expert zijn leven lang bezig is geweest met studeren, experimenteren, kweken, beheren, innoveren, beschermen en inrichten van rendabele groenvoorzieningen is de tijd nu rijp om dit resultaat als modelbestek SEE uit te dragen.

Na de nationale klimaattop in 2016 tot heden wordt zijn missie mede gedragen door onderwijsinstellingen en vakgroepen op het gebied van bodemoptimalisering, milieu en duurzame technologie, waarbij ook studenten hun interesse delen door stage invullingen en afstudeeropdrachten. Komende periode wordt benut om hierdoor vele overheden te inspireren, om gezamenlijk de krachten onder het motto van de Nieuwe Omgevingswet te bundelen en de maatschappij met gezamenlijke inzet te beschermen door het mondiaal hiervoor geschikte SEE-Call bestek. Door deze boodschap kunnen Regering, overheden, maatschappij en burgers middels eenduidig beleid klimaatherstel waar maken en volgende generaties wat belangrijks nalaten! 

SEE-Call staat voor Successive Earth Evolution (SEE) wat zich op maatschappelijk wijze middels participatie en de Nieuwe Omgevingswet vanuit Nederland na validatie over de Aarde verspreid Onderwerp: Climate adapted landscape localization (Call).

Groenvoorzieningen zijn de beste middelen om het steeds onrustigere klimaat in bedwang te krijgen. Het SEE-bestek werkt op natuurlijke wijze met gebiedseigen beplanting dubbel voor het klimaat in vergelijking met originele bossen. Daarnaast zijn hierin tien kernkwaliteiten opgenomen die de welvaart door leef kwaliteit en leefomgeving sterk verbeteren, middels schone energie, meerdere milieukwaliteiten en minder (verkeers)slachtoffers vanwege een veiligere en gezondere omgeving. Dit betekent een nieuwe inrichtingswijze in de stedelijke omgeving en langs infrastructuur door Kwaliteitscoulissen® die veel beter in de steeds ingewikkelder wordende ruimtelijke indeling past. Daarbij levert het systematisch veel schone Groene Waterstofenergie uit schone biomassa op, wat steeds meer fossiele brandstof uit gaat sparen.

SEE-Call inspireert u om gezamenlijk op te trekken en de wereld van een groene en gezonde toekomst te verzekeren. Ons aller inzet is hiervoor de hoofdzaak en biedt een veilige en gezonde nalatenschap voor vele nieuwe generaties met wereldwijd minder verdeeldheid.

Marlouce Biemans is milieukundig adviseur en heeft meestal de rol van projectleider bij projecten op gebied van drie thema’s: de externe veiligheidskant van de energietransitie, Zeer zorgwekkende stoffen en als derde thema Omgevingsgezondheid.

Er zijn meerdere aanleidingen om effecten op gezondheid (en natuur) veel zwaarder mee te wegen dan we tot nu toe gewend zijn te doen. Dat komt onder andere voort uit de Omgevingswet en vanuit de maatschappij.

Maar wat kan je als bedrijf dan nog meer doen, om gezondheid van omwonenden te beschermen en bevorderen? Dat is de vraag waar we tijdens de workshop op ingaan. Geen gegarandeerd resultaat, maar zeker wel een nuttige uitwisseling van kennis en ervaringen, en daarnaast inzicht in de kansen en belemmeringen.

Floris Boogaard is gepromoveerd aan de TU Delft op het gebied van ‘regenwaterkwaliteit en internationale klimaatadaptatie’. Hij is momenteel consultant bij Deltares, bestuurslid KiVI en lector Ruimtelijke Transformaties - Water bij het Kenniscentrum Noorderruimte van de Hanzehogeschool Groningen. Onderzoeksfocus: (inter)nationale klimaatadaptatie in de praktijk, mappen en monitoren van klimaatadaptatie en klimaatactie met climatescan en climatecafes.

In deze interactieve sessie behandelen we niet alle voorbeelden maar jij mag kiezen welke unieke (inter)nationale projecten Floris laat zien over Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, milieuvervuiling, watervervuiling in de gebouwde omgeving en rond gebouwen. Jij leert hoe je deze projecten makkelijk kunt opzoeken op climatescan.nl gefundeerd met berekeningen. Op basis van jullie vragen maken we samen een portfolio van inspiratie voor jouw transitie naar een duurzaam Nederland.

Nicole Koks (BBB) is sinds 2023 werkzaam als lid van het dagelijks bestuur en algemeen bestuurslid van Waterschap Drents Overijsselse Delta.

In haar portefeuille zijn de voor de Nationale Milieudag belangrijkste onderwerpen: water en bodem sturend, veenweide en bodemdaling, waterkwaliteit, NOVEX, zoetwatervoorziening Oost Nederland, peilbeheer en peilbesluiten, drinkwatervoorziening.

Nicole werkt vanuit passie, is coöperatief ingesteld en een echt mensenmens.

Waar staan we nu, waar denken we in de toekomst naar toe te bewegen, welke beweging zien we? - Water ten dienste van de mens of is de natuurlijke dynamiek leidend en kiezen we voor maakbaarheid of bewegen we de functies mee.

Waar komen wij elkaar tegen in het speelveld van water en bodem sturend en waarin kunnen we elkaar versterken? Wat mist er nog in de praktische invulling van dit principe en wat is ervoor nodig om dit van de grond te krijgen?

Rieks is agrarisch geschoold op de Hoge Landbouw School en op Landbouw Universiteit Wageningen. Na de studies Agrarisch management en Economie van landbouw en Milieu is hij 20 jaar werkzaam geweest Rabobank in diverse Business development functies. In Azië heeft hij groots leren denken, maar is daar ook tot de realisatie gekomen dat het huidige voedselsysteem niet volhoudbaar is. Nu zet hij zich in voor effectieve voedselproductie waarmee we ook nog een planeet doorgeven aan onze kinderen.

Kunnen we als mensen gras rechtstreeks eten? Jazeker, Grassa haalt eiwit uit gras, dat na het proces geschikt is voor menselijke consumptie. Het gewonnen eiwit heeft meer voedingswaarde dan soja. En passant produceert Grassa ook nog suiker en een plantaardige minerale meststof én maakt het proces de melkproductie duurzamer. Daarnaast gaat de grasleverende boer meer verdienen… waarom doen we dit dan niet?

Bart Swanenvleugel is plaatsvervangend secretaris bij de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Daarvoor werkte hij jarenlang als adviseur op het grensvlak van beleid en bestuur, met bijzondere interesse voor leefomgevingsvraagstukken. Bart Swanenvleugel studeerde bestuurskunde aan de Universiteit Twente.

De problemen op het gebied van de klimaat-, biodiversiteits- en grondstoffentransities en andere dossiers in de leefomgeving zijn al lange tijd bekend. Op tal van terreinen worden ook vorderingen gemaakt, maar toch is het in veel belangrijke leefomgevingsdossiers tot op heden niet gelukt om de beoogde resultaten te halen of binnen bereik te brengen. Vaak is weliswaar bekend wat er moet gebeuren, maar lukt het niet om dat daadwerkelijk tot stand te brengen. Het is daardoor in de breedte van de opgaven onzeker of alle ambities daadwerkelijk waargemaakt worden.

Het samenspel tussen overheid, markt en samenleving dat door de jaren is opgebouwd, lijkt onvoldoende te functioneren om oplossingen voor de complexe vraagstukken in de leefomgeving van vandaag de dag voor elkaar te krijgen. De Rli duidt dit gemankeerde samenspel tussen overheid, markt en samenleving aan als ‘systeemfalen in het leefomgevingsbeleid’. Als gevolg van dat systeemfalen stapelen de problemen in de leefomgeving zich op. In december 2023 publiceerde de Rli een probleemverkenning over dit thema. Momenteel wordt een advies aan het kabinet voorbereid waarmee handelingsperspectief wordt geboden om het systeemfalen te doorbreken.

In mijn presentatie zal hij de verklaringen voor dit systeemfalen presenteren die uit onze verkenning naar voren zijn gekomen